Het Off Road programma daagt creatieve en avontuurlijke onderzoekers uit om hun innovatieve en risicovolle ideeën te verkennen en te vertalen naar een proof of concept. Het draait hierbij vooral om de originaliteit en potentie van het idee, en minder om de wetenschappelijke reputatie of eerdere prestaties van de aanvrager. Het programma richt zich op onderzoek met een hoog-risico karakter dat niet op de gebaande paden van onderzoek ligt. Zo stimuleert Off Road het ontstaan van nieuwe inzichten en onverwachte doorbraken binnen het biomedische en gezondheidsdomein.

Drie onderzoeken naar parkinson

Een moleculaire kijk in het brein van levende parkinsonpatiënten

Dr. G. van Mierlo, Radboudumc
De ziekte van Parkinson is een progressieve neurodegeneratieve aandoening die leidt tot symptomen zoals tremoren en bewegingsstoornissen. Hoewel behandelingen zoals dopamine-agonisten verlichting bieden, verliezen ze na verloop van tijd hun effectiviteit. Diepe Brein Stimulatie (DBS) biedt een veelbelovend alternatief door de substantia nigra (SN) te stimuleren via geïmplanteerde elektroden. Niet alle patiënten reageren op DBS en er bestaan ​​geen betrouwbare biomarkers om succes te voorspellen. Dit project heeft als doel om SN-cellen van levende PD-patiënten, verzameld tijdens DBS-chirurgie, moleculair te profileren. Hiermee zal ik cel typen definiëren, moleculaire veranderingen beoordelen en mechanismen onderzoeken die onderliggend zijn aan de ziekte van Parkinson. Deze inzichten kunnen de Parkinson zorg revolutioneren door het begrip van SN-disfunctie te vergroten en biomarkers voor DBS te identificeren, wat mogelijk tot nieuwe persoonsgebonden therapieën kan leiden.

Een minder rigide perspectief op Lewy bodies in Parkinson's disease

Dr. T.E. Moors, Stichting Amsterdam UMC
De ziekte van Parkinson is een veelvoorkomende en ongeneeslijke hersenaandoening. In parkinson vormen hersencellen ophopingen (‘Lewy bodies’) met het eiwit alfa-synucleïne. Al sinds lange tijd wordt gedacht dat dit eiwit samenklit en daarbij rigide structuren vormt die de basis zijn voor Lewy bodies. Vooralsnog is het met deze theorie echter niet gelukt om het ontstaan van Lewy bodies te verklaren, wat de ontwikkeling van effectieve therapieën in de weg staat. Nieuwe inzichten in ALS en Huntington hebben aangetoond dat eiwitophopingen in deze ziektes ontstaan door fasescheiding - zoals oliedruppels in water – als gevolg van verstoorde transport in cellen. In mijn onderzoek test ik of dit proces ook van belang is voor het ontstaan van Lewy bodies, door experimenten in gekweekte cellen en hersenweefsel van overleden donoren met parkinson. Daarmee hoop ik nieuwe celmodellen te ontwikkelen, om hierin op termijn nieuwe behandelstrategieën voor het afstoppen van parkinson te testen.

Het bestuderen van amyloid-afbraak met behulp van eiwit-ontwerp

Dr. N. J. Rinzema, Hubrecht Institute
Als eiwitten die normaal allerlei nuttige functies hebben in het lichaam niet goed gevouwen worden kunnen ze samenplakken en zo schade aanrichten. Voorbeelden van ziekten die geassocieerd zijn met dit soort eiwit-klonten of “fibrils” zijn de ziekte van Alzheimer en Parkinson. Wij gaan proberen die fibrils aan te pakken door moleculaire machientjes te ontwerpen die de structuur van de fibrils kunnen verstoren. Ik hoop zo te bestuderen hoe ze groeien en kleiner worden, maar misschien ontdek ik op deze manier ook wel nieuwe manier om de ziekte van Alzheimer en Parkinson te bestrijden! Het ontwerpen van dit soort machientjes is pas sinds kort mogelijk door doorbraken in algoritmes die met behulp van kunstmatige intelligentie de structuur van eiwitten kunnen voorspellen.

Lees meer over de off road subsidies op de website van ZonMw