Biomarkers voor onderscheid tussen de Ziekte van Parkinson en MSA
19 mei 2025
De Ziekte van Parkinson en Multiple Systems Atrophy (MSA) lijken veel op elkaar. Ze hebben met name één ding gemeen: een verkeerd gevouwen versie van het alfa-synucleïne eiwit (a-syn). De precieze rol van dit eiwit is niet helemaal duidelijk, maar waarschijnlijk speelt het een rol in het reguleren van dopamine in het brein. Dopamine wordt vooral aangemaakt in de substantia nigra dat zich bevindt in het middelste deel van de hersenen, en dat is ook waar verkeerd gevouwen a-syn zich graag ophoopt. Hoewel MSA en parkinson veel gemeen hebben, verlopen ze klinisch gezien toch anders. Zo heeft MSA vaak een ernstiger ziekteproces en een slechtere prognose. Het is van groot belang om zo vroeg mogelijk de twee aandoeningen te kunnen onderscheiden zodat er eventueel zo snel mogelijk medische maatregelen kunnen plaatsvinden om de progressie van de ziekten te beïnvloeden. Onderzoekers geloven dat het grootste verschil tussen de twee aandoeningen met name zit in de manier waarop de a-syn eiwitten gevouwen zijn.
Door werkgroep wetenschapsnieuws
Het is nu nog niet mogelijk om parkinson van MSA te onderscheiden met biomarkers, maar het gebruik van een techniek genaamd Seed Amplification Assay (SAA’s) om de verschillen in dit eiwit te identificeren lijkt hoopvol. SAA’s zijn technieken om de hoeveelheid verkeerd gevouwen eiwit te vermenigvuldigen in een labsetting. Daardoor is het mogelijk om al in een vroeg stadium, wanneer er nog maar een kleine hoeveelheid eiwit in de hersen en het hersenvocht zit, te kunnen achterhalen hoe een eiwit in elkaar gevouwen is. (Voor meer informatie over SAA’s zie het nieuwsbericht 'Wat zijn Seed Amplification Assays en wat kunnen we ermee bij de ziekte van Parkinson?'). Hoewel SAA’s veelbelovend zijn, is het nog altijd niet duidelijk of het mogelijk is om ook specifiek parkinson en MSA te kunnen onderscheiden. Dit komt vooral doordat omgevingsfactoren invloed kunnen uitoefenen op hoe die assays worden afgenomen en daardoor ook op de uitslag. Deze studie keek naar de mogelijkheid om een gestandaardiseerd protocol te creëren waardoor de variabelen van buitenaf zoveel mogelijk worden geminimaliseerd én om te kijken of het dan ook mogelijk is om parkinson en MSA van elkaar te kunnen onderscheiden.
De studie
Voor de studie hebben de onderzoekers hersenweefsel en hersenvocht van overleden donoren met de ziekte van Parkinson (n=10), MSA (n=5 met MSA-P, n=5 met MSA-C) en gezonde donoren (n=5) gebruikt. De onderzoekers hebben een gestandaardiseerd protocol gebruikt om de variabelen te minimaliseren. Met behulp van de SAA techniek gaan de bewerkte eiwitten, dat wil zeggen eiwitten die gekleurd zijn met een fluorescerende stof, licht uitstralen. Het verschil in patroon van lichtafgifte (bijvoorbeeld hoe snel en hoeveel licht er wordt uitgestraald) is een indicatie van het type eiwitvouwing dat bij de twee hersenaandoeningen wordt gevonden.
Resultaten
Uit het onderzoek bleek dat het nauwkeurig aangepaste protocol dat deze onderzoekers gebruikt hebben de verschillen in samenklontering van a-syn goed in kaart kan brengen. Daarnaast hebben ze een belangrijke stap gezet in het aantonen dat a-syn in de ziekte van Parkinson en MSA verschillen in de mate waarin het eiwit licht uitstraalt waardoor je de ene aandoening van de ander zou kunnen onderscheiden. De onderzoekers concluderen dat het in elk geval in een laboratorium setting mogelijk is om onderscheid te maken tussen de twee aandoeningen. Deze resultaten zijn veelbelovend, maar dit onderzoek zit nog in een heel vroeg stadium. Wie weet zal het na meer onderzoek in de toekomst mogelijk zijn om SAA’s in de kliniek te gebruiken om MSA van parkinson te kunnen onderscheiden en de ziekteprogressie te kunnen beïnvloeden.
Besproken artikel
Wiseman, J.A., Turner, C.P., Faull, R.L.M. et al. Refining α-synuclein seed amplification assays to distinguish Parkinson’s disease from multiple system atrophy. Transl Neurodegener 14, 7 (2025). https://doi.org/10.1186/s40035-025-00469-6
Meer onderzoek naar parkinson(ismen) is nodig
Wilt u een donatie doen voor wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Parkinson en parkinsonismen? Steun dan het werk van ParkinsonNL! |
