Recent is in JAMA Neurology een belangrijke studie verschenen naar adaptieve diepe hersenstimulatie (aDBS) bij de ziekte van Parkinson. Bij conventionele DBS wordt de stimulatie continu afgegeven, ongeacht de toestand van de patiënt. Dat werkt goed, maar heeft ook nadelen: onnodige stimulatie kan leiden tot bijwerkingen, en het is vaak een uitdaging om de optimale balans te vinden tussen voldoende effect en zo min mogelijk hinder. Adaptieve DBS biedt hier een nieuw perspectief. Hierbij registreert het implantaat hersensignalen, zogenaamde lokale veldpotentialen (LFP’s), die informatie bevatten over de actuele motorische toestand. Wanneer de parkinsonsymptomen toenemen, worden bepaalde hersenritmes sterker, en het systeem kan de stimulatie daarop automatisch verhogen. Omgekeerd neemt de stimulatie weer af als de klachten verminderen. Op die manier past de behandeling zich voortdurend aan de patiënt aan.

In de JAMA-studie werd aDBS langere tijd toegepast bij patiënten die al stabiel behandeld werden met conventionele DBS. De resultaten zijn veelbelovend: het merendeel van de deelnemers bereikte met aDBS de gestelde doelen voor ‘goede on-tijd’, dat wil zeggen periodes waarin de symptomen goed onder controle zijn zonder hinderlijke dyskinesieën. Daarbij werd aDBS goed verdragen en veilig bevonden; er traden geen onverwachte complicaties of bijwerkingen op. Belangrijk is ook dat deze bevindingen gelden voor gebruik in de thuissituatie, dus niet alleen in een onderzoeksomgeving. Daarmee laat de studie zien dat aDBS praktisch toepasbaar is in het dagelijks leven van mensen met de ziekte van Parkinson.

De implicaties zijn groot. Omdat aDBS reageert op de individuele hersenactiviteit van de patiënt, kan de stimulatie nauwkeuriger worden afgestemd. Dit betekent potentieel meer effectiviteit, minder bijwerkingen en mogelijk een langere levensduur van de batterij. Ook kan de belasting van frequente programmeringssessies voor artsen en patiënten verminderen. Kortom, adaptieve stimulatie zou de volgende stap kunnen zijn in de ontwikkeling van DBS-zorg: slimmer, persoonlijker en beter passend bij de wisselende symptomen van de ziekte van Parkinson.

Op dit moment passen wij aDBS al toe bij een beperkte groep geselecteerde patiënten in Amsterdam UMC. Om de meerwaarde van deze techniek definitief vast te stellen, starten wij binnenkort met de CLOSE-PD trial (NCT06909045). Dit is een gerandomiseerde studie waarin adaptieve DBS wordt vergeleken met conventionele DBS bij een grotere groep patiënten. Het doel is om niet alleen motorische uitkomsten, maar ook kwaliteit van leven, bijwerkingen en gebruiksgemak in kaart te brengen. Indien we hiervoor de financiering rondkrijgen, kunnen ook andere centra aansluiten. Zo kunnen we samen een belangrijke stap zetten richting bredere toepassing van deze veelbelovende behandeling.