Wie hallucineert zit in een andere werkelijkheid. Maar je naasten zullen het wel signaleren (voorbeeld verderop). Of misschien hij zelf ook wanneer hij bijvoorbeeld zijn overleden moeder zonet zag zitten naast hem op de bank maar nu even later al niet meer. Reden om een consult bij een arts te regelen, en zo kom je in de medische statistiek bij de een op de drie met P. die hallucineert.

Hallucineren via een van de zintuigen

Hallucineren is (via zien, horen, ruiken, voelen, proeven) iets waarnemen wat er niet is. Zo las ik in PM. Maar de uitspraak "iets wat er is" valt te nuanceren. De Belgische kunstschilder Magritte maakte een schilderij met daarop een pijp en als bijschrift 'ceci n’est pas une pipe'. En inderdaad, het was de afbeelding en niet de pijp zelf. En dit geldt ook voor al die andere talloze namen (van mensen, dieren, planten en andere onderwerpen) in ons hoofd, die we in ons leven ooit leerden. En hebben opgeslagen in ons langetermijngeheugen, hieronder cognitieve verzamelbak genoemd. En een naam in die bak is natuurlijk niet hetzelfde als dat waar het naar verwijst. En al die namen zijn ook nog eens beladen met associaties. De pijp bijvoorbeeld droeg ooit enkel positieve associaties ("een tevreden roker is geen onruststoker") maar is nu vooral een symbool van gezondheidsschade.

Vertrek uit de echte werkelijkheid

Ik las in PM dat mensen voortdurend hun werkelijkheid testen. Is alles nog zoals verwacht? Dit zal de taak zijn van het werkgeheugen. De neurotransmitter acetylcholine (een signaalstofje dat hersendelen met elkaar verbindt) speelt een cruciale rol voor het werkgeheugen. En aan dat signaalstofje is bij P een tekort. Een andere neurotransmitter dopamine is bij P eveneens schaars. Wat een haperende motoriek en evenwicht veroorzaakt. Het gebruikelijke medicijn bij P doet het dopaminetekort echter gemakkelijk omslaan in te veel. Wat er in het brein toe kan leiden dat daar de verbeelding aan de macht komt. Zodanig dat de werkelijkheid in de binnenkamer wordt gehouden voor de echte werkelijkheid buiten.

Vijftien jaar geleden was ik mantelzorger voor mijn vrouw Hanneke met Rigide Parkinson. Zij had veel hallucinaties. Van de neuroloog mocht ik de dosering van haar medicijnpomp (dopaminesuppletie) wijzigen omdat alleen ik de directe gevolgen kon zien. Het was zoeken naar het juiste evenwicht: met meer dopamine nam het hallucineren toe, en met minder werd haar extreme stijfheid erger. 

Meer ervaringen als mantelzorger met een hallucinerende partner

Zij verwarde mij regelmatig met iemand anders. Bijvoorbeeld toen ik onze auto achteruit inparkeerde en te horen kreeg: "Dat deed je heel goed, want Bareld – ik dus – doet het ook altijd zo". Wel vleiend maar ook schokkend om dat als partner zo te beleven. Uiteindelijk ging het met haar hallucineren van kwaad tot erger. Vooral nadat Lewy Body (LB) Dementie ten tonele verscheen. LB is een eiwitklontering van belang bij het ontstaan van P.

Mijn vrouw niet representatief 

Wat ik merkte bij mijn vrouw is gelukkig niet representatief voor hallucineren in het algemeen. In PM las ik namelijk dat hallucinaties vaak ook worden ervaren als grappig of interessant. Deze positieve kant zag ik zelfs bij mijn vrouw. Ze genoot zichtbaar toen ze in haar hoofd (maar hoorbaar vanwege praten) een ingewikkeld jeugdtoernooi korfbal in goede banen leidde. Dit deed ze ooit in het echt ook altijd met veel plezier als lid van een Landelijke Commissie Jeugd van de Korfbalbond.