Manie na diepe hersenstimulatie
16 augustus 2022
De ziekte van Parkinson wordt gewoonlijk behandeld met medicijnen, met name levodopa. In de loop der tijd verandert de behandeling omdat de klachten heviger worden en/of aangepaste medicatie onvoldoende blijkt te werken. In dit stadium wordt vaak diepe hersenstimulatie (“Deep Brain Stimulation” of DBS) toegepast.
Door Werkgroep Wetenschapsnieuws
Diepe hersenstimulatie is een neurochirurgische ingreep, waarbij de chirurg elektroden in een specifiek gedeelte van de hersenen plaatst. De elektroden worden verbonden met een neurostimulator, een soort pacemaker die de chirurg meestal onder het sleutelbeen plaatst. De neurostimulator geeft continu elektrische pulsen af, die via de elektroden de hersenactiviteit in dat gedeelte van de hersenen beïnvloedt. Hiermede wordt de activiteit van de zenuwcellen die bij de ziekte van Parkinson in de “zwarte kern” zijn afgestorven, gecompenseerd.
DBS kent diverse mogelijke bijwerkingen waaronder psychiatrische verschijnselen zoals depressie en stemmingsstoornissen. Met name wordt het ontstaan van manie, een vorm van een geestesziekte die de patiënt overactief, overenthousiast, en overdreven gelukkig maakt, toegeschreven aan de stimulatie van de nucleus subthalamicus (STN-DBS).
In Frankrijk is onlangs een studie uitgevoerd met 111 patiënten (87 mannen en 24 vrouwen) met de ziekte van Parkinson die een STN-DBS-operatie hadden ondergaan. Van hen kregen 18 patiënten (17 mannen en 1 vrouw) ná de operatie manie. Bij 15 patiënten gebeurde dit al na één week en bij 3 patiënten na enkele weken tot maanden na de DBS-operatie. Geen van de 111 patiënten had voorafgaand aan de STN-DBS-operatie een grotere kans op manie.
Nader onderzoek wees uit dat het actieve stimulatiecontact van de electroden in het nucleus subthalamicus-gebied duidelijk verschilde bij patiënten met en zonder manie. Bij 15 van de 18 patiënten met manie lagen de stimulatiecontacten meer in de middelste en diepere (lagere) delen van de STN. Juist deze delen spelen een rol bij het verwerken van emoties en gedrag.
Manie behandelt de neuroloog dan ook door de meer naar boven (hogere) stimulatiecontacten te activeren samen met aanpaste medicatie (met dopamine-agonisten). Deze gecombineerde behandeling resulteerde in de onderdrukking van manie bij alle 18 patiënten. Een jaar na de DBS-operatie waren bij alle patiënten met of zonder manie zowel de motorische en niet-motorische verbeteringen gelijkwaardig.
Referentie
Stéphane Prange, MD, PhD, et al., Limbic Stimulation Drives Mania in STN-DBS in Parkinson Disease: A Prospective Study. Anals of Neurology, 2022;00:1-7.