Door Elien Steendam-Oldekamp, Nico Weerkamp, Judith M. Vonk, Bastiaan R. Bloem, Teus van Laar

Achtergrond

In Nederland waren er in 2021 naar schatting 53.000 mensen met de ziekte van Parkinson (RIVM, 2023). Indien de huidige groei zich doorzet zal het totaal aantal patiënten in 2040 gestegen zijn tot +85.000 volgens berekeningen van het RIVM.  De wereld gezondheidsorganisatie (WHO) heeft al in 2009 gepleit voor meer aandacht voor interventies om onder andere verpleeghuisopname te voorkomen (Rechel, 2013). Naast de hiermee gepaard gaande kosten, is het tevens een grote wens van alle mensen met Parkinson om zo lang mogelijk thuis te kunnen blijven wonen. Tot dusver waren er echter geen effectieve interventies bekend om verpleeghuisopname uit te stellen, dan wel te voorkomen.

Punt voor Parkinson (PvP)

Punt voor Parkinson startte bijna vijftien jaar geleden met de Parkinson Short Stay in Groningen. Hier konden mensen tijdelijk worden opgenomen, buiten het ziekenhuis, met het doel hen zodanig te revalideren dat definitieve opname in een verpleeghuis kon worden uitgesteld. Daarnaast werd ook de noodzaak gevoeld om alle kennis benodigd voor een optimale behandeling van mensen met parkinson, evenals de uitwisseling van medische informatie, beter te organiseren, samen met alle ketenpartners zoals huisartsen, wijkverpleegkundigen, apothekers en paramedici. Uit deze Parkinson Short Stay is het huidige concept van Punt van Parkinson (PVP) ontstaan, die bestaat uit drie pijlers: een polikliniek met kennis van zaken, een kliniek om mensen te kunnen opnemen en een transmuraal team dat samenwerkt met huisarts en ParkinsonNet-zorgverleners in de eerste lijn. Dit team stemt de zorg voor de mensen thuis af, als een soort spin in het web. Punten voor Parkinson hebben een regierol voor de zorg in de regio. De ervaringen met de Punten voor Parkinson zijn erg positief en steeds meer wetenschappelijke data ondersteunen de meerwaarde van dit concept. Inmiddels zijn er drie Punten voor Parkinson; in Groningen, Friesland en Twente. Dit jaar zal er een nieuw Punt voor Parkinson in Zwolle/Meppel geopend worden en zijn er diverse centra die voorbereidingen treffen om eveneens te starten.

Figuur 1: De organisatie van zorg rondom PvP’s. Punten voor Parkinson zijn momenteel te vinden in Groningen, Fryslan/Leeuwarden, en Twente/Hengelo. Een vestiging in Zwolle/Meppel volgt dit jaar (2023)

Klinische revalidatie in Punt voor Parkinson

In dit onderzoek is onderzocht of een kortdurend 6-weeks revalidatieprogramma in PvP Groningen, verpleeghuisopname kan uitstellen in de gevorderde fase van de ziekte van Parkinson. Hiertoe zijn twee groepen vergeleken gedurende twee jaar. De eerste groep (n=24) kreeg een multidisciplinair programma aangeboden, inclusief het optimaliseren van medicatie, gevolgd door intensieve poliklinische begeleiding. De tweede groep (n=19), vergelijkbaar qua ernst, werd direct opgenomen in een verpleeghuis, en kreeg de gebruikelijke zorg. De belangrijkste eindpunten waren de mate van zelfstandig functioneren (gemeten met de AMC Linear Disability Score; ALDS) en het percentage van de opgenomen revalidanten, dat na zes weken weer naar huis kon.

Uitstel verpleeghuisopname - resultaten

Maar liefst 83% van de revalidanten kon na zes weken weer naar huis. Na twee jaar woonde 65% van de totale groep nog steeds zelfstandig thuis. In de controle groep werd niemand tijdens deze twee jaar weer uit het verpleeghuis naar huis ontslagen.

Daarnaast werd een significante verbetering van de ALDS gevonden in de revalidatiegroep na zes weken, die in twee jaar wel weer iets verslechterde, maar na twee jaar nog steeds beter was dan tijdens het begin van de opname. Daarbij ging de groep die direct in het verpleeghuis was opgenomen, vanaf opname gedurende die twee jaar alleen maar achteruit. 

Kortdurende klinische revalidatie in PvP Groningen kon dus in 2/3 van de revalidanten definitieve opname in het verpleeghuis met tenminste twee jaar uitstellen, met een duidelijke verbetering van algemeen dagelijkse levensverrichtingen (ADL-functies) en zelfstandigheid ten opzichte van degenen die direct definitief in een verpleeghuis waren opgenomen.

Originele publicatie

Frontiers | Combined multidisciplinary in/outpatient rehabilitation delays definite nursing home admission in advanced Parkinson’s disease patients (frontiersin.org)

Overige bronnen

RIVM, 2023: https://www.vzinfo.nl/ziekte-van-parkinson

Rechel B, Grundy E, Robine JM, Cylus J, Mackenbach JP, Knai C, McKee M. Ageing in the European Union. Lancet. 2013 Apr 13;381(9874):1312-22. doi: 10.1016/S0140-6736(12)62087-X. Epub 2013 Mar 27. PMID: 23541057.