Door werkgroep wetenschapsnieuws

De aanleiding

De vraag die zich als eerste opdringt is: op basis waarvan veronderstellen de onderzoekers dat de ziekte van Parkinson via geur op te sporen is? In het artikel wordt een cryptische verwijzing gemaakt naar eerder onderzoek met Joy Milne (een van de auteurs), die hypersensitief voor geuren is. Gelukkig is deze ex-verpleegkundige snel gevonden en zij blijkt diabetes en tuberculose te kunnen ruiken. Zeventien jaar voordat haar echtgenoot de diagnose ziekte van Parkinson kreeg, rook ze al zijn specifieke geur.

Tijdens een latere bijeenkomst met andere parkinsonpatiënten, herkende ze aan een jas in de garderobe diezelfde geur. Zij bood daarop haar diensten aan bij de Michael J. Fox foundation, die een onderzoeksproject financierde en haar een aantal t-shirts van mensen mèt en mensen zonder de ziekte van Parkinson liet beoordelen. Slecht in één geval had ze het mis, maar enkele jaren later kreeg ook deze persoon de diagnose ziekte van Parkinson.

Het trainingsproces

Bij eerdere studies was al aangetoond dat honden de geur van de ziekte van Parkinson kunnen herkennen, maar er was geen duidelijke informatie over het trainingsproces dat hiervoor nodig is. 

Bij het onderzoek werd een tiental honden geselecteerd, waarvan er 5 geschikt bleken om te worden opgeleid. Tijdens de intensieve training, verricht door een professionele trainer, bleken 3 honden onvoldoende te leren. Na een trainingsperiode van respectievelijk 38 en 53 dagen bleven er uiteindelijk 2 honden over, waarmee de proef werd uitgevoerd. Dit geeft wel aan hoe moeilijk de training is. De ene hond was een Golden Retriever, de tweede een Labrador, gekruist met een Golden Retriever. Bij eerdere studies waren ook andere rassen gebruikt, maar de resultaten verschilden zeer.

Om de geur van de ziekte van Parkinson te herkennen wordt talg gebruikt, een vettige substantie die wordt afgescheiden door de talgklieren van haarzakjes van de huid. Deze talg werd afgenomen bij 25 mensen met de ziekte van Parkinson en andere gezonde vrijwilligers. Allen werden geselecteerd op vergelijkbare eigenschappen zoals gewicht, geslacht en het gebruik van rookwaren en andere genotsmiddelen.

Een totaal van 130 monsters werd afgenomen bij mensen met de ziekte van Parkinson, die recentelijk de diagnose hadden gekregen en geen medicijnen gebruikten. Daarnaast werden er 175 monsters afgenomen bij een gezonde controlegroep. Van de monsters werden er 205 gebruikt om de honden mee te trainen en 100 om de honden te testen na hun training.

De honden mochten de monsters 4 keer ruiken en hun reacties werden geclassificeerd als indicatie, aarzeling, interesse, geen interesse of niet bekeken. Deze reacties werden gesplitst in positief en negatief. Het experiment werd dubbel blind uitgevoerd.

Resultaten

De 2 honden konden onderscheid maken tussen monsters van mensen met en zonder parkinson met een zekerheid van 70 en 80 procent (aarzeling of mate van interesse) en een correctheid van 90 en 98,3 procent.

Eerdere studies behaalden wat betere resultaten, maar hadden een trainingstijd van meer dan 2 jaar. Het lijkt er wel op dat honden onderling behoorlijk verschillen in de betrouwbaarheid van hun reacties, maar dat is geen verrassing.

Kanttekeningen

Het gebruik van talg is een keuze, gebaseerd op de aanname dat de specifieke geur uniek is voor de ziekte van Parkinson. Dit is uitsluitend gebaseerd op het werk met Joy Milne. In het artikel wordt verder niet ingegaan op de achtergronden waarom de talg van mensen met de ziekte van Parkinson een specifieke geur heeft, waar die geur door ontstaat en waarom deze geur uniek zou zijn voor de ziekte van Parkinson. Wel zijn er eerder onderzoeken naar andere aspecten van talg uitgevoerd. Maar wil deze manier van testen ingezet kunnen worden als een betrouwbare biomarker voor de ziekte van Parkinson, dan zullen eerst deze vragen moeten worden beantwoord.

Er lopen in de Verenigde Staten projecten waarbij honden in een laboratorium worden ingezet om prostaatkanker en eierstokkanker op te sporen. Daarvoor is een vergunning voor praktische toepassing bij de FDA aangevraagd. Het werken met getrainde honden in een laboratorium lijkt echter niet erg praktisch.

Reukzin is een van de weinige zintuigen waarvoor nog geen elektronisch equivalent bestaat. Wel zijn er sensoren voor verschillende soorten gassen en maakten we al eerder melding van een kunstneus voor de detectie van parkinson. Misschien is het mogelijk om een electronische detector voor de talg te ontwikkelen, waarmee detectie in de praktijk een stuk aantrekkelijker zou worden.

Oorspronkelijke artikel:

Rooney N, Trivedi DK, Sinclair E, Walton-Doyle C, Silverdale M, Barran P, Kunath T, Morant S, Somerville M, Smith J, Jones-Diette J, Corish J, Milne J, Guest C. Trained dogs can detect the odor of Parkinson's disease. J Parkinsons Dis. 2025 Sep;15(6):1111-1115. doi: 10.1177/1877718X251342485. 

Meer onderzoek naar parkinson(ismen) is nodig Wilt u een donatie doen voor wetenschappelijk onderzoek naar de ziekte van Parkinson en parkinsonismen? Steun dan het werk van ParkinsonNederland! Doneer aan ParkinsonNederland