De medisch adviseur van het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) neemt zijn beslissing over het al dan niet (meer) rijvaardig zijn aan de hand van de wettelijke eisen uit de Regeling eisen geschiktheid 2000[2]. Hieronder vindt u een overzicht van aandachtspunten uit deze regeling die voor mensen met parkinson van belang zijn. Klik hier voor de CBR-procedure bij de ziekte van Parkinson en de informatie over de voorwaarden waaraan u moet voldoen voordat het CBR uw rijvaardigheid bevestigt.

Waarom zijn er normen bij de ziekte van Parkinson? 

Zowel de beperkingen in de bewegingen alsook de mentale gevolgen van de ziekte van Parkinson, zoals het moeilijk kunnen verdelen van aandacht, kunnen een negatieve invloed hebben op het veilig besturen van een gemotoriseerd voertuig. Omdat de gevolgen voor iedereen met parkinson anders zijn, bepaalt de prestatie op een individuele rijtest op de weg de uiteindelijke geschiktheid.

Ben ik verplicht te melden dat ik parkinson heb?

In paragraaf 7.4. van de Regeling eisen geschiktheid 2000 staat dat mensen met functiestoornissen door parkinson alleen geschikt zijn voor een rijbewijs na een positieve rijtest met een deskundige van het CBR.

Lees hier meer over autorijden met een ziekte aan spieren of zenuwstelsel

In de Nederlandse Wegenverkeerswet is geen duidelijk artikel opgenomen dat vertelt wanneer u een aandoening moet melden bij het CBR, ook als u nog een geldig rijbewijs hebt. Wel is er een algemeen artikel (artikel 5 van de wegenverkeerswet) dat zegt dat u anderen niet in gevaar mag brengen. Daaruit wordt afgeleid dat er wel een morele plicht is om te melden dat u parkinson heeft. Doet u dit niet en veroorzaakt u een ongeluk dan bent u op grond van dit artikel strafbaar.

Het CBR stelt het volgende:

Elke rijbewijsbezitter heeft de morele (geen wettelijke) plicht om een wijziging in de gezondheid die invloed kan hebben op de verkeersdeelname/het rijgedrag in een motorrijtuig waarvoor het rijbewijs geldig is, te melden bij het CBR. Dit geldt alleen niet voor het rijbewijs AM (bromfietsrijbewijs). Parkinson is een aandoening waarvoor dit altijd geldt. Ook in een vroeg stadium is het goed om het CBR te informeren. Het CBR kijkt dan mee met de ontwikkelingen en adviseert u dan of, en hoe u nog veilig aan het verkeer kan deelnemen.

Verzekeringsmaatschappijen gaan allemaal anders om met de verplichting van de verzekeringsnemer/verzekerde om een melding van een ziekte als parkinson te doen. Sommige stellen het verplicht, bij andere is dat minder duidelijk.[3]

Wanneer ben ik rijgeschikt bij parkinson?

Auto-, motor- en T-rijbewijs
Bij afwezigheid van relevante functiebeperkingen voor de rijgeschiktheid. Als er wel relevante functiebeperkingen zijn bent u rijgeschikt na een positief afgelegde rijtest met de deskundige van het CBR.

Vrachtauto- en bus-rijbewijs
Alleen als er geen voor de rijgeschiktheid relevante functiebeperkingen zijn (heel lichte parkinson) kunt u voor een termijn van maximaal 3 jaar geschikt worden verklaard voor groep 2.

Wie levert het CBR de informatie?

Voor de beoordeling van de rijgeschiktheid is altijd een rapport nodig van een neuroloog. Als u alleen een Verklaring van geschiktheid bij het CBR indient, dan wordt u door het CBR een neuroloog voor de keuring toegewezen. Stuurt u met deze verklaring ook meteen een neurologisch rapport mee van de eigen neuroloog, dan zal het CBR dit ook accepteren mits het een goed rapport is.

Soms willen neurologen deze informatie over hun eigen patiënten niet aan het CBR geven. Ga er dus niet vanuit dat uw neuroloog zo’n rapport wel zal schrijven, maar informeer ruim van tevoren hoe hij/zij erover denkt.
Aan een neurologisch rapport zijn kosten verbonden.

Daar waar het een vrachtauto- of busrijbewijs betreft, moet de keuring altijd worden gedaan door de bedrijfsarts of Arboarts.

Lees hier meer over de tarieven voor rijbewijskeuring

Wanneer krijg ik een rijtest?

Alleen voor groep 1 rijbewijzen (auto-, motor- en T-rijbewijs) en als er een vermoeden is op, voor de rijgeschiktheid, relevante functiestoornissen. Gelukkig zijn die vaak door middel van aanpassingen aan de auto te compenseren en kunt u blijven autorijden. In de praktijk betekent dit dat mensen met parkinson, naarmate de ziekte voortschrijdt, altijd te maken krijgen met een rijtest.
Voor groep 2 (vrachtauto en bus) zijn de eisen doorgaans strenger. Voor categorie AM (brommer, en dus ook de brommobiel) zijn er geen eisen aan de geschiktheid.

Lees hier meer over de rijgeschiktheidsprocedure

Als het keuringsrapport van de neuroloog positief is, zal het CBR u uitnodigen voor een rijtest met een deskundige op het gebied van praktische rijgeschiktheid. Zo mogelijk gebeurt dit in uw eigen auto. De deskundige stelt vast of u veilig en verantwoord aan het verkeer deelneemt en of er eventuele aanpassingen noodzakelijk zijn (bijvoorbeeld een automaat). Deze deskundige rapporteert zijn bevindingen aan de medisch adviseur van het CBR. Als de rijtest positief is verlopen, zal het CBR een verklaring van geschiktheid naar de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) in Veendam sturen. U krijgt daarvan een schriftelijk besluit. Hiermee kunt u naar het gemeentehuis voor de aanschaf van een nieuw rijbewijs.

Als het CBR u niet langer geschikt vindt voor het rijbewijs, moet uw rijbewijs worden ingeleverd. Als het verlopen is, kan het niet worden verlengd.

Het kan voorkomen dat u het niet eens bent met het oordeel van de rijvaardigheid. In dit geval kunt u het CBR binnen vier weken verzoeken één of meer artsen aan te wijzen voor een herkeuring. De kosten van de herkeuring zijn voor rekening van de aanvrager.

Wat is de maximale termijn van geschiktheid?

In Nederland is een rijbewijs in principe tien jaar geldig. Bij een medische indicatie, zoals de ziekte van Parkinson, ligt dit anders. Dan is het rijbewijs korter geldig.

Auto-, motor- en T-rijbewijs
De maximale geschiktheidstermijn is vijf jaar. Een neuroloog adviseert echter in zijn medische keuringsrapport vaak drie jaar. Dit wordt altijd overgenomen door het CBR. Het CBR kan constateren dat u weliswaar geschikt bent om nog te rijden, maar wel met aanpassingen in de auto. Voor mensen met parkinson betekent dit vaak de aanschaf van een auto met een automaat. In dit geval wordt het rijbewijs voor één jaar verlengd.

Vrachtauto- en bus-rijbewijs
De maximale geschiktheidstermijn is drie jaar.

Waar letten we op tijdens de rijtest?

De rijtest is géén rijexamen. Een rijtest is altijd maatwerk, aangepast aan uw situatie. Afhankelijk daarvan ligt de nadruk in de rijtest op ‘zien’, ‘denken’ of ‘doen’. Bij Parkinson ligt de nadruk in de rijtest op 'denken' en 'doen'. 

Hoe zit dat met medicijnen?

Bij het slikken van pramipexol, rotigotine en ropinirol, komen bij sommige mensen met parkinson plotselinge slaapaanvallen voor. Dat is natuurlijk gevaarlijk achter het stuur. In de bijsluiter kunt u lezen dat u moet stoppen met autorijden, zodra de slaapaanvallen optreden. Neem contact op met uw neuroloog om de dosering, indien mogelijk, aan te passen of samen te bezien of andere medicatie mogelijk is. Besturen mag weer als de slaapaanvallen zijn verdwenen.

Bron: CBR

Download hier de brochure Parkinson en autorijden van Parkinson Centrum Nijmegen 

Autorijden en medicatie

Op deze website vindt u meer informatie over het gebruik van medicatie in combinatie met autorijden.

[1] Een Gezondheidsverklaring (voor Verklaring van geschiktheid) kunt u kopen bij via cbr.nl, de theorie-examencentra (alleen met pin betalen mogelijk) van het CBR en bij een aantal rijscholen. Sommige gemeenten verkopen dit formulier ook. U moet dit formulier zelf invullen en ondertekenen. Daarna laat u zich keuren. De arts vult het gedeelte ‘medisch verslag’ in.